Judea Pearl (1936) – người đoạt giải thưởng Turing năm 2011, là một chuyên gia đa ngành với nhiều nghiên cứu chuyên sâu về kỹ thuật điện, khoa học máy tính, thống kê, và triết lý khoa học. Với mỗi lĩnh vực, ông không chỉ tìm ra tính liên ngành mà còn đưa ra được những kết luận sâu sắc.
Pearl được sinh ra ở Tel Aviv trong một gia đình gốc Do Thái – Ba Lan. Sau khi lấy bằng cử nhân kỹ sư, ông đã vượt Đại Tây Dương đến Mỹ để hoàn thành nghiên cứu cao học của mình và bắt đầu làm việc tại Phòng thí nghiệm nghiên cứu RCA; sau đó chuyển sang Công ty Electronic Memories với công việc phát triển các thiết bị vật lý như bộ khuếch đại tham số siêu dẫn và hệ thống bộ nhớ — mặc dù tại thời điểm bấy giờ, ông đã say mê trước tiềm năng của hệ thống thông minh.
Trực giác liên ngành
Khi bị chất bán dẫn “lấy mất” công việc, ông coi đó là một cơ hội và quyết định chuyển sang lĩnh vực học thuật. Năm 1969, ông bắt đầu giảng dạy về kỹ thuật tại Đại học California, Los Angeles (UCLA). Chỉ trong vòng một năm, ông đã trở thành giáo sư tại Khoa Khoa học Máy tính mà trường mới thành lập. Tại đây, ông thường xuyên kết hợp quan hệ nhân quả và số liệu thống kê, cả về lý thuyết xác suất cũng như lý thuyết quyết định. Ông là người sáng lập kiêm Giám đốc Phòng thí nghiệm Hệ thống Nhận thức.
Khuôn khổ mới cho trí tuệ nhân tạo
Một trong những thành tựu đáng chú ý của ông là việc thiết lập cách tiếp cận xác suất cho chương trình AI và phát triển mạng Bayesian (để xác định các vấn đề xác suất phức tạp) — cũng như các thuật toán chính dùng để chạy những mô hình này. Đây là một bước tiến mang tính cách mạng đối với AI, đồng thời trở thành công cụ hữu ích cho các ngành khoa học tự nhiên và kỹ thuật.
Không chỉ vậy, ông còn phát triển một công thức toán học cho nguyên lý nhân quả, tăng cường tính chặt chẽ và chiều sâu của nghiên cứu AI, nâng tầm hiểu biết của con người về quan hệ nhân quả trong nhiều lĩnh vực như thống kê, tâm lý học và y học. Ông cũng tìm tòi và mở rộng kiến thức sang cả lĩnh vực triết học khoa học, phương pháp học và kỹ năng thuyết trình.
Đời sống cá nhân
Khi ông mất đi người con trai Daniel Pearl, một nhà báo người Mỹ, vào tay những kẻ khủng bố có dính líu tới tổ chức Al Qaeda, ông đã thành lập Quỹ Daniel Pearl mang tên mình để thúc đẩy hiểu biết, kết nối văn hoá.
Ông là một nhạc sĩ nhạy bén và đã trình diễn nhiều màn độc tấu piano ngẫu hứng, mô phỏng tiếng kèn bằng miệng trong những hội nghị đầu tiên của mình.
Với hơn 350 bài báo, cùng 3 cuốn sách, Pearl tạo nên tác động lớn và lâu dài lên toàn bộ ngành khoa học máy tính.
VLAB lược dịch
Link bài viết: https://www.historyofdatascience.com/judea-pearl-from-engineering-to-artificial-intelligence/
