1. Bậc tiểu học và trung học:
Bậc tiểu học và trung học ở Mỹ thường kéo dài từ lớp 1 đến lớp 12. Tại các trường Công lập, công dân Mỹ được miễn học phí cho bậc học này. Sau khi hoàn tất lớp 5 (bậc tiểu học) học sinh sẽ bước vào trung học, bao gồm junior high school (lớp 6 đến lớp 8) và senior high school (lớp 9 đến lớp 12).
Note: Thông thường, phụ huynh quốc tế gửi con em mình du học tại Mỹ ngay từ năm lớp 11, 12 để chuẩn bị cho việc vào đại học. Có xu hướng này là bởi từ bậc trung học, các học sinh trung học Mỹ đã được làm quen với việc tự do chọn lựa những môn học không bắt buộc (elective courses), song song với các môn bắt buộc (required/core classes). Các môn học bắt buộc phổ biến là English/Literature (Văn học), Mathematics (Toán học), Science (Khoa học), Physical (Vật lý)… Trong khi đó, các môn không bắt buộc sẽ cho phép học sinh được linh động chọn lớp, chọn giờ, chọn giáo viên sao cho phù hợp với sở thích và định hướng phát triển sau này, với các môn học như PE (Thể dục), Foregin Language (Ngoại ngữ), Computer (Tin học), hay Art (Nghệ thuật).
Ngoài ra, học sinh còn có thể đăng ký học các lớp AP (Advanced Placement) là chương trình xếp lớp nâng cao, với nội dung tương đương với các lớp nhập môn hoặc các lớp cơ bản tại chương trình đại học năm nhất của các trường đại học Mỹ. Khi đạt đủ số điểm yêu cầu cho môn AP tương ứng, học sinh sẽ được giảm số tín chỉ ở chương trình cử nhân năm đầu. Về đánh giá kết quả, thành tích của học sinh được thể hiện qua điểm trung bình của từng môn và tổng điểm trung bình của tất cả các môn – gọi tắt là GPA.
Đặc biệt, một số gia đình ở Mỹ còn áp dụng chương trình dạy học tại nhà (Homeschool). Đa số phụ huynh của các gia đình này đã am hiểu về ngành giáo dục và muốn dạy con theo một hệ thống khác với các trường. Tuy nhiên, các học sinh này đều có thể tham gia các kì thi chuẩn hoá như SAT, AP giống các học sinh chính thống, và tất cả đều có quyền được nộp hồ sơ ứng tuyển vào các trường Đại học.
2. Bậc đại học và các mô hình trường học phổ biến
Sau khi hoàn tất bậc trung học, các du học sinh Mỹ và sinh viên bản địa có ba lựa chọn trường phổ biến để lấy bằng Associate degree/Cao đẳng (2 năm) hoặc Bachelor degree/Cử nhân (4 năm):
Cao đẳng cộng đồng (Community college): Sinh viên chọn các trường cao đẳng cộng đồng sẽ theo học chương trình lấy bằng cao đẳng (Associate degree) kéo dài 2 năm, sau đó, nếu muốn, có thể tiếp tục nộp đơn chuyển tiếp lên University/College hệ 4 năm để hoàn thành hai năm học còn lại và lấy bằng cử nhân. Một số trường cao đẳng cộng đồng nổi bật như: Valencia College ở Flordia, Golden West College ở California, Central New Mexico Community College thuộc bang New Mexico, hay Shoreline Community College tại tiểu bang Washington.
College: Lưu ý rằng college ở Mỹ không có nghĩa là cao đẳng, bởi các trường college hệ 4 năm ở Mỹ cũng tương tự như các University – được phép tổ chức giảng dạy các chương trình đại học cấp Bằng Cử nhân B.A (Bachelor of Arts) hoặc B.S (Bachelor of Science). Sự khác biệt duy nhất ở College và University là University có thể giảng dạy và nghiên cứu bậc sau đại học, còn College thì chỉ được phép cấp bằng đại học trở xuống. Một số trường College hệ 4 năm nổi bật, chẳng hạn như: Metropolitan State College of Denver ở Colorado, Pennsylvania College of Technology thuộc bang Pennsylvania hay Columbus College of Art and Design (tiểu bang Ohio) với các khóa học cấp bằng cử nhân ở các ngành quảng cáo, thiết kế đồ họa, thiết kế thời trang, mỹ thuật, truyền thông đa phương tiện…
University: Chuyên đào tạo các chương trình trải dài từ dự bị đại học, Cử nhân, và sau cử nhân (bao gồm Thạc sĩ, Tiến sĩ hay thậm chí là Sau Tiến sĩ). Một số University có thể bao gồm nhiều College, chẳng hạn Harvard College vốn trực thuộc Harvard University. Lợi thế của University so với College là sự đa dạng về ngành học, môi trường học tập và nghiên cứu vượt trội về cơ sở vật chất, kết hợp các hoạt động ngoại khóa sôi nổi cùng chương trình du học trao đổi tại các trường đại học đối tác trên thế giới. Chưa kể, sĩ số sinh viên tại các trường đại học cũng nhiều hơn đáng kể, đồng nghĩa với tỉ lệ du học sinh Mỹ từ các nước cũng cao hơn.
3. Bậc cao học:
Sau khi có Bằng cử nhân, sinh viên có thể tiếp tục học lên cao để lấy bằng cao học (Master degree/Postgraduate degree) nếu đáp ứng được điều kiện học thạc sĩ tại Mỹ. Thông thường, ứng viên cần có điểm GRE (Graduate Record Examination) hoặc GMAT (Graduate Management Admission Test) cho các trường đào tạo kinh doanh, quản lý và phần lớn các lĩnh vực khác, LSAT (Law School Admission Test) cho các trường luật và MCAT (Medical College Admission Test) cho trường Y…. Thời lượng trung bình của khóa học Thạc sĩ là 2 năm. Cũng như phần lớn các quốc gia trên thế giới, các chương trình thạc sĩ của Mỹ được chia làm hai hệ:
Hệ Thạc sĩ nghiên cứu: cho phép sinh viên sẽ tập trung vào nghiên cứu một lĩnh vực chuyên môn cụ thể, và cho ra một luận văn nghiên cứu đáp ứng độ dài mà nhà trường yêu cầu. Thạc sĩ nghiên cứu phổ biến là Thạc sĩ nghệ thuật (M.A), Thạc sĩ Khoa học (ThS), Thạc sĩ nghiên cứu (MRes), Thạc sĩ Triết học (MPhil), …
Hệ Thạc sĩ chuyên ngành: tại đây, sinh viên chủ yếu sẽ được giảng dạy kiến thức và cung cấp các kĩ năng chuyên ngành ở bậc nâng cao. Các chương trình học khi đó cũng rất gần thực tiễn, với nhiều cơ hội cọ xát chuyên môn. Thạc sĩ chuyên ngành thường cho phép sinh viên thực tập trong một công ty, hoặc một tổ chức có liên quan. Các thạc sĩ chuyên ngành phổ biến là Thạc sĩ Quản trị kinh doanh (MBA), Thạc sĩ Giáo dục (MEd), Thạc sĩ Luật (LLM), Thạc sĩ Mỹ thuật (MFA), …
Ở bậc tiến sĩ, đa số các trường đều yêu cầu ứng viên phải có bằng Thạc sĩ để được nhận vào học Tiến sĩ. Nhìn chung, các yêu cầu cơ bản để được chấp nhận vào các chương trình Tiến sĩ tại Mỹ bao gồm: GPA cao (từ 3.4 trở lên); các chứng chỉ TOEFL, GRE/ GMAT, có thành tích nghiên cứu khoa học tốt… Để đáp ứng những yêu cầu trên, bạn nên phấn đấu hoàn thành ngay từ những ngày đầu bước chân vào giảng đường đại học. Thông thường, ở bậc học này, nghiên cứu sinh sẽ mất ít nhất 4 năm trở lên để hoàn thành nghiên cứu. Về chi phí, đa số các nghiên cứu sinh có thể tham gia giảng dạy hoặc làm trợ giảng để nhận hỗ trợ tài chính của trường. Ngoài ra, bạn cũng có thể nhận học bổng du học Mỹ từ chính phủ, các quỹ học bổng phi chính phủ hoặc các quỹ hỗ trợ bên ngoài trường học.
Nghiên cứu sau tiến sĩ (Post Doc) cũng là một hướng đi được nhiều nghiên cứu sinh đã có bằng tiến sĩ lựa chọn, bởi vì trải nghiệm này rất tốt cho hồ sơ xin việc làm giảng viên chính thức tại các trường đại học/cao đẳng danh tiếng. Yêu cầu của các chương trình này là ứng viên đã thực hiện nhiều bài nghiên cứu có chất lượng, được đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành. Thời gian làm nghiên cứu sinh tuỳ thuộc vào từng trường hợp (do sự khác nhau về ngành, trường, giáo sư cố vấn,) Tương tự ở bậc tiến sĩ, đa số các nghiên cứu sinh đều được hỗ trợ kinh phí bởi nhà trường hoặc các tổ chức, công ty liên quan.
VLAB tổng hợp
