Ông Toomas Hendrik được vinh danh là “Nhà lãnh đạo thế giới về an ninh mạng” tại Hội nghị An ninh mạng toàn cầu do Diễn đàn Toàn cầu Boston và Viện Lãnh đạo và Sáng tạo Michael Dukakis tổ chức năm 2017.
Ông Toomas Hendrik được vinh danh nhờ những thành tựu xuất sắc trong suốt 10 năm nhiệm kì Tổng thống của mình (2006-2016). Ông đã xây dựng chiến lược phòng thủ trên Internet, đưa Estonia trở thành một quốc gia hàng đầu về công nghệ thông tin, an ninh mạng, và đặc biệt là xây dựng thành công chính phủ điện tử.
Estonia bắt đầu xây dựng chính phủ điện tử từ giữa những năm 1990, không lâu sau khi tuyên bố độc lập khỏi Liên bang Xô Viết. Khi ấy, chưa tới một nửa công dân Estonia có đường điện thoại, gần như chưa có Internet hay thiết bị nào tận dụng được lợi thế của Internet. Thủ tướng đầu tiên của Estonia, ông Mart Laar, đã đưa ra nước đi thay đổi hoàn toàn tương lai đất nước.
Quyết tâm của người đứng đầu
Ông Laar quyết định đầu tư vào giải pháp công nghệ thông tin trong khi thúc đẩy quốc gia thông qua hiện đại hóa, đặt nền móng cần thiết để đi theo con đường công nghệ thông tin. Năm 1992, Phần Lan đề nghị miễn phí tổng đài điện thoại analog song ông từ chối. Ông quyết định Estonia sẽ tự xây dựng hệ thống kỹ thuật số, bỏ qua analog. Ông không biết gì về máy tính nhưng mong muốn người dân nước mình sử dụng công nghệ hiện đại nhất.
Bên cạnh Thủ tướng Mart Laar, không thể không kể đến cựu Tổng thống Toomas Hendrik Ilves, người đứng đầu Estonia từ năm 2006 tới 2016. Khác với ông Laar – một người gắn bó với Estonia ngay từ khi sinh ra, ông Ilves lại là con trong một gia đình Estonia tị nạn tại Thụy Điển. Ông học hai trường Đại học tại Mỹ trước khi chuyển sang châu Âu vào năm 1984 để làm việc cho Đài phát thanh Radio Free Europe tại Munich, Đức, phụ trách tin tức Estonia.
Cựu Tổng thống Estonia Toomas Hendrik Ilves đã chia sẻ, giống như trường hợp của tất cả các nước đang phát triển, Estonia phải đối mặt với một nghịch lý của Zeno về chàng A-sin nhanh chân phải đuổi kịp con Rùa chậm chạp đã xuất phát trước anh ta. Vì vậy, giải pháp để bắt kịp nằm ở số hóa đất nước. Cảm hứng cho cựu tổng đến từ hai nguồn, một là từ chính cuộc sống của ông và hai là từ việc hiểu được một bước nhảy lớn về công nghệ, đó là trình duyệt Internet đầu tiên.
“25 năm sau khi học lập trình và tuyệt vọng về việc làm thế nào để Estonia có thể bắt kịp với Tây Âu, tôi nảy ra ý tưởng rằng nếu tôi có thể học cách làm điều đó khi còn là một học sinh trung học, tất cả trẻ em đều có thể và nên học cách sử dụng máy vi tính. Tuy nhiên, điều khiến tôi kinh ngạc khi cuối cùng tôi đã vận hành được trình duyệt này là ở đây có một cái gì đó mới, rất khác biệt, nhưng đồng thời cũng rất hứa hẹn, khi mà tất cả các quốc gia, dù giàu hay nghèo – Hoa Kỳ, Phần Lan, Estonia, Đức, Nhật Bản đều ở vị trí như nhau, bắt đầu trên một sân chơi bình đẳng. Đó là lúc tôi nhận ra rằng Estonia cần phải tiến hành số hóa và cách thực hiện việc đó là thông qua các trường học.
Nhờ được tiếp xúc với máy tính khi mới 13 tuổi, ông luôn khuyến khích phát triển công nghệ thông tin Estonia ngay khi Liên bang Xô-viết tan rã. Theo cựu Tổng thống Ilves, đến khoảng năm 1998 – 1999, tất cả trường học tại đây đã lên mạng. Các trường đều có phòng máy tính, mở sau giờ học để khuyến khích mọi người đến, sử dụng. Đó là bước đi lớn đầu tiên trong quá trình số hóa Estonia.
Ông Toomas Hendrik Ilves còn chia sẻ rằng, trong một xã hội số hóa, tất cả các bước tuần tự đó đều được thực hiện đồng thời. Ví dụ việc sinh con được bệnh viện đăng ký theo phương thức số, tất cả những gì cha mẹ phải làm là nói cho bệnh viện biết tên đứa con của mình. Từ đó, chính quyền sẽ cấp giấy khai sinh, đăng ký nơi cư trú của đứa trẻ, cung cấp bác sĩ, tất cả các dịch vụ xã hội và y tế liên quan sẽ được bắt đầu một cách tự động và cha mẹ cần cho biết người mẹ hay người cha của đứa trẻ sẽ nghỉ phép.
“Đây có lẽ cũng là bài học quan trọng nhất cho các chính phủ và các nhà lãnh đạo của các chính phủ đó vì nó sẽ thay đổi quản trị vĩnh viễn. Hai thập kỷ sau đề xuất của tôi về việc số hóa trường học, bản thân phe đối lập một thời từng chỉ trích tôi đã lên nắm quyền và giờ đây đi khắp thế giới tuyên bố Estonia là “Cộng hòa Số đầu tiên trên thế giới”. Số hóa quản trị không chỉ là “đưa chính phủ lên trực tuyến”. Nó cũng không đơn thuần là biến hồ sơ giấy thành các tệp PDF. Số hóa chính phủ rốt cuộc có nghĩa là tư duy lại phương thức vận hành của quản trị…”, ông Toomas Hendrik Ilves nói.
Quốc gia duy nhất thực hiện 99% dịch vụ công trực tuyến
Ngày nay, 99% dịch vụ công có trên Internet 24/7 – trừ kết hôn, ly hôn, mua bán nhà đất; 30% người dân dùng i-Voting. Cải cách hành chính giúp tiết kiệm 800 năm làm việc. Mục tiêu tiếp theo của Estonia là một công dân có thể tiếp nhận dịch vụ mà không cần yêu cầu chính phủ. Ví dụ, khi một đưa trẻ ra đời, chính phủ tự động thanh toán phúc lợi cho trẻ, đăng ký vào danh sách chờ ở nhà trẻ, cấp mã số căn cước, đề nghị bố mẹ đặt tên.
VLAB tổng hợp.
